Ağ Topolojileri

Bu makalemizde ağ topolojileri nedir, çeşitleri nelerdir açıklamaya çalışacağız. Çeşitlerine göre fiziksel ve mantıksal topolojiler hakkında da bilgi vereceğimiz makalemizde halka, yıldız ve ağaç topolojisi hakkında da bilgi vereceğiz. Bilgisayar ağları hakkında daha temel bilgi için daha önce yayınladığımız bilgisayar ağlarıtemelleri, ağ mimarileri ve coğrafi ağ türlerimakalelerimizi okumanızı tavsiye ederiz

Ağ Topolojileri Nedir?

Ağ topolojileri nedirsorusunun en net cevabı, “bir ağı oluşturan cihazların fiziksel ve mantıksal yerleşimidir“. Ağ topolojileri fiziksel topoloji ve mantıksal topoloji olmak üzere 2 sınıfa ayrılır.

Fiziksel Topoloji Nedir?

Ağ cihazlarının bağlantı şekilleri, kullanılan kablolar ve kabloların yerleşim düzeni, cihazların ağ üzerindeki yerleşimleri fiziksel topoloji olarak tanımlanır. Fiziksel topoloji türleri ortak yol, halka, yıldız, genişletilmiş yıldız, örgü ve ağaç topolojisidir. Fiziksel ağ topolojileri aşağıda tarif edilmiştir.

Ortak Yol Topolojisi (Bus)

Ortak yol topolojisindeletişim omurga (backbone) denilen tek bir hat üzerinden gerçekleştirilir. Ağda gönderilen veri hedefe ulaşıncaya kadar veya sonlandırıcıya gelinceye kadar hat üzerinde bulunan tüm cihazlara uğrar. Bu sebeple ağ performansı oldukça düşük bir topolojidir.

Bus topolojisinde genellikle koaksiyel kablo kullanılır. İnce koaksiyel kablo kullanıldığında hattın uzunluğu 185 metre, kalın koaksiyel kablo kullanıldığında en fazla 500 metredir. Ağa maksimum 30 cihaz bağlanabilir.Ağ üzerindeki bir cihaz veri göndermeden önce hattın başka bir cihaz tarafından kullanılıp kullanılmadığını kontrol eder. Ağ kullanımdaysa hattın boşalmasını bekler.

Ortak yol topolojisinin avantajları;

Ağın kurumu kolaydır.
Ağa yeni cihaz eklenmesi kolaydır.
Ekonomiktir.
Daha az kablo kullanılır.
Switch/hub gerektirmez.

Ortak yol topolojisinin dezavantajları;

Ağa bağlanabilecek cihaz sayısı sınırlıdır.
Ağın hat uzunluğu sınırlıdır.
Omurga üzerindeki bir sorun tüm ağı etkiler..
Yaşanabilecek sorunların tespiti ve giderilmesi zordur.
Ağın bant genişliği düşüktür.

Halka Topolojisi (Ring)

Halka topolojisinde, halka biçimindeki ağ üzerinden gönderilen veri alıcı cihaza ulaşıncaya kadar ağ üzerindeki tüm cihazlara teker teker uğrar. Ağ üzerindeki veri 3 byte’ lık jeton (token) denilen bir kılavuz ile gönderilir. Jeton ağ üzerinde sürekli dolaşır ve göndericiden aldığı veriyi alıcıya ulaştırır. Halka topolojisinde ağa bağlı cihazlardan birinin arızalanması ağın çökmesine sebep olur. Halka topolojisinin yapısı merkezde bulunan bir Multistation Access Unit (MAU) ve ağa bağlı cihazlardan oluşur. Ağ bağlantısı çift burgulu kablolar ile gerçekleştirilir. Halka topolojisi, ağ topolojileri içerisinde en az kullanıma sahip topolojidir.

Halka topolojisinin avantajları;

Bağlı tüm cihazlar aynı yetkiye sahiptir.
Sunucuya ihtiyaç yoktur.
Ağın büyütülmesi performansı az etkiler.

Halka topolojisinin dezavantajları;

Bağlı cihazlardan birindeki arıza ağın çökmesine neden olur.
Sunucuya ihtiyaç yoktur.

Yıldız Topolojisi (Star)

Yıldız topolojisi en yaygın kullanıma sahip topolojidir. Merkezdeki bir hub ya da swith’ e bağlı cihazların iletişimi merkezde bulunan cihaz üzerinden gerçekleştirilir. Ağa bağlı bir göndericiden çıkan veri önce merkezdeki hub ya da switch’ e gelir, oradan da alıcı cihaza gönderilir. Hub ya da switch’ teki bir sorun tüm ağı etkiler.Yıldız topolojisinde çift burgulu kablolar kullanılır. Cihazların hub ya da switch uzaklığı en fazla 100 metredir. 100 metreden sonra performans büyük oranda düşer.

Yıldız topolojisinin avantajları;

Ağın yönetimi ve sorun tespiti kolaydır.
Ağa yeni cihaz eklemek kolaydır.
Bağlı cihazda oluşacak sorun ağı etkilemez.

Yıldız topolojisinin dezavantajları;

Merkezdeki cihazda oluşacak sorun tüm ağı etkiler.
Çok fazla kablo bağlantısı gerektirir.

Genişletilmiş Yıldız Topolojisi (Extended Star)

Yıldız topolojisinin genişletilmiş halidir. Merkezde bulunan hub ya da switch’ e yeni hub/switch eklenmesi ile oluşturulur. Ağa bağlanacak cihaz sayısının çok olması ve hub/switch’ in port sayısının yetersiz kaldığı durumlarda ağa yeni hub/switch’ lerin bağlanması genişletilmiş yıldız topolojisinin kullanımına örnektir.

Örgü Topolojisi (Mesh)

Örgü topolojisinde, ağa bağlı bir cihaz ağdaki diğer cihazlara doğrudan bağlantılıdır. Çoğunlukla geniş alan ağları (WAN) arasında kullanılır. Ağa bağlı cihaz sayısı ‘N‘ ise, ağ üzerindeki bağlantı sayısı ‘N*(N-1)/2‘ adettir.

Örgü topolojisinin avantajları;

Bir cihaza bağlı hatta sorun oluşması cihazın iletişimini kesmez.
Veri iletim hızı oldukça yüksektir.
Ağın genişletilmesi diğer bağlantıları etkilemeden yapılabilir.

Mantıksal Topoloji Nedir?

Ağ üzerindeki cihazların haberleşme şekilleri ve kullandıkları iletişim protokolleri mantıksal topoloji ile açıklanır. Mantıksal ağ topolojileri yayın topolojisi ve jetonlu geçiş topolojisi olmak üzere 2 sınıfa ayrılır. Bu topolojide gönderici cihaz veriyi ağa bırakır, veri alıcıya ulaşıncaya kadar tüm ağı dolaşır. Ağa bağlı cihazların öncelik hakkı yoktur ve ağdaki tüm cihazlara veri iletimi gerçekleştirilir.

Halka topolojisinde olduğu gibi tüm ağı dolaşan bir jeton (token) veri iletimini gerçekleştirir. Jeton ağ üzerinde dolaşırken sırayla tüm cihazlarla iletişime geçer ve gönderilecek ya da alınacak veri olup olmadığını kontrol eder.